رقابت صادرات و قاچاق شیرخشک
صنعت لبنیات ایران شاخه‌های مختلفی دارد و از شیر که اصلی‌ترین منبع لبنیاتی است محصولات زیادی تولید می‌شود. یکی از آنها شیر خشک است که عمده استفاده آن برای نوزادان و همچنین سالمندانی است که به لاکتوز شیر طبیعی حساسیت دارند.
با توجه به تولید بالای شیر و همچنین مصرف پایین این محصول و به‌طور کلی لبنیات در این فصل، تولید افزایش می‌یابد، به همین دلیل بازار کشش جذب این میزان شیر را ندارد و در نهایت به‌دلیل اینکه شیر قابل نگهداری نیست، شیر را خشک می‌کنند و مورد استفاده‌های مختلف قرار می‌گیرد. این درحالی است که چند ماه پیش وضعیت توزیع شیرخشک در بازار با نوساناتی همراه شد که همین موضوع باعث افزایش قیمت آن نیز شده بود. اما مدتی پیش و بر اساس مصوبه ستاد تنظیم بازار ممنوعیت صادرات شیرخشک برداشته شد و به ازای هر کیلوگرم صادرات شیرخشک مبلغ ۱۶ هزار تومان به‌عنوان عوارض صادراتی تعیین شد.
با این حال گفته می‌شود وزارت صمت نگران است با آزاد شدن صادرات شیرخشک، کارخانه‌های این محصول، شیر بیشتری جذب کنند که در این شرایط سهم صنایع لبنی از شیر کاهش می‌یابد و دوباره شاهد گرانی لبنیات خواهیم شد.
این تصمیم البته در صنعت لبنیات کشور موافقان و مخالفانی دارد. مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های لبنی کشور معتقد است صادرات شیر خشک باید بر مبنای سهمیه صورت بگیرد. علی‌احسان ظفری با تاکید بر لزوم سهمیه‌بندی صادرات شیرخشک گفت: «بنابر آمار، دپوی شیرخشک در کارخانه‌های مشخص است، از این رو بر مبنای سهمیه باید صادرات صورت گیرد. اگر صادرات شیرخشک خارج از سهمیه‌بندی صورت گیرد، منجر به ایجاد رانت و فساد می‌شود.»
وی ادامه داد: «اگر قرار است صادرات شیرخشک به بازار‌های هدف صورت گیرد، برمبنای سهمیه مشخص باید صورت گیرد، مگر آنکه دولت تصمیم بگیرد در شرایط فعلی تحریم، صادراتی نداشته باشد.» مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های لبنی در پایان تصریح کرد: «با اتخاذ تصمیم دولت برای صادرات شیرخشک، باید بر امر سهمیه بندی و موجودی شیرخشک کارخانه‌ها نظارت صورت گیرد، چراکه بی‌توجهی به امر سهمیه‌بندی زمینه را برای رانت و فساد سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند.» این مقام مسوول از رونق قاچاق شیرخشک خبر داد و گفت: «از ابتدای سال، ۲ مرحله صادرات شیرخشک داشته‌ایم و بقیه به‌صورت قاچاق از مرزهای کشور قاچاق می‌شوند، این درحالی است که صادرات شیرخشک مخالفان زیادی داشت و برخی افراد صحبت از رانت می‌کنند که هم اکنون با قاچاق شیرخشک این بحث‌ها مطرح نیست.»
دلایل افزایش قیمت شیرخشک
اما موضوع آزاد شدن صادرات شیر خشک درحالی مطرح شده که این محصول در کشور در ماه‌های اخیر با افزایش قیمت مواجه بوده است.
کارشناسان این حوزه عمده دلایل گرانی شیر خشک را افزایش قیمت قوطی، شیر پرچرب و کارتن‌های مقوایی شیرخشک عنوان کرده‌اند. آنها عنوان کردند قیمت کارتن شیرخشک ۷۰ درصد، درهای پلاستیکی بیش از ۱۰۰ درصد، شیرخام هم حدود ۲۵ درصد و لیبل‌ها بیش از ۱۲۰ درصد نسبت به اوایل سال‌جاری افزایش داشتند. با این حال انجمن تولیدکنندگان شیرخشک معتقد است که تولیدکنندگان همچنان ضرر می‌دهند.
